| تحول روایت در گذر از متن نوشتاری به متن دیداری مطالعه موردی: کانونی‌سازی در فیلمنامه و فیلم «مسافران» اثر بهرام بیضایی |
| کد مقاله : 1187-CPLLR |
| نویسندگان |
|
زهرا حیاتی * عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی |
| چکیده مقاله |
| فیلمنامه مسافران نوشته بهرام بیضایی و فیلم «مسافران» ساخته هم‌اوست. زمانی که فیلمنامه‌نویس و کارگردان یک تن باشند، فرصتی فراهم می‌شود تا دو گفتمان رسانه‌ای متفاوت را تحلیل کرده، تفاوت شیوه بیان را در روایت یک موضوع واحد فهم کنیم. بررسی این تفاوت‌ها با رویکرد کانونی‌سازی ژرار ژنت درک عمیق‌تری از سبک روایی را در ادبیات و سینما به دست می‌دهد. تحلیل تفاوت‌های روایت‌شناختی میان فیلمنامه و فیلمی که نویسنده و کارگردان آن یکی است، می‌تواند چگونگی تحول روایت را در گذر از متن نوشتاری به متن دیداری آشکار سازد. نظریه کانونی‌سازی ژنت به عنوان چارچوبی نظری، امکان بررسی تغییرات در زاویه دید، میزان اطلاعات، و جایگاه دانای کل یا شخصیت را در روایت فراهم می‌کند. پژوهش حاضر با بررسی فیلمنامه و فیلم «مسافران» از منظر کانونی‌سازی به واکاوی تحولات روایی پرداخته، سازوکارهای تأثیرگذار بر دریافت مخاطب را تحلیل می‌کند. دریافت پژوهش این است که این دو گفتمانِ روایی نمونه‌ای برجسته از جابه‌جایی شیوه‌های کانونی‌سازی از متن به تصویر است. در فیلمنامه، روایت عمدتاً بر کانونی‌سازی درونی استوار است و در نسخه سینمایی، روایت بیشتر بر محور کانونی‌سازی بیرونی سازمان داده شده است؛ اگرچه دوربین در بسیاری از موارد توانسته هر دو نوع کانونی‌سازی درونی و بیرونی را همزمان پردازش کند. |
| کلیدواژه ها |
| مسافران- بهرام بیضایی- کانونی‌سازی- ژنت |
| وضعیت: پذیرفته شده برای ارائه شفاهی |