| اهمیت منابع فرعی در فهم دشواری‌های دیوان خاقانی (مطالعۀ موردی: معالم القربه فی احکام الحسبه از ابن‌اخوه) |
| کد مقاله : 1021-CPLLR-FULL |
| نویسندگان |
|
رحیم پاک نژاد * دانشجوی دکتری و مدرس مدعو گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران |
| چکیده مقاله |
| دیوان خاقانی شروانی سرشار از نکات و اشارات پیچیده است که موضوعات متعددی نظیر موسیقی، نجوم، طب، جغرافیا، مسائل دینی، وقایع و شخصیت‌های مهم تاریخی و... را دربرمی‌گیرد. این ویژگی شعر خاقانی سبب شده است که شارحان از دیرباز به تدقیق در سروده‌های او بپردازند و با استفاده از منابع گوناگون، دشواری‌ها دیوان این شاعر دیرآشنا را به بحث بگذارند. بااین‌همه، پاره‌ای از نکات دیوان خاقانی هنوز در پردۀ ابهام مانده است و به‌نظر می‌رسد که جز با اتکاء به منابع فرعی (نظیر متون تاریخی، کلامی، پزشکی و...) نمی‌توان به شرح آن پرداخت. در جستار حاضر اشارۀ خاقانی به آمیختن استخوان با تباشیر مورد بررسی قرار گرفته است که بنابر گزارش کتاب معالم القربه فی احکام الحسبه از محمدبن احمد قرشی مشهور به ابن‌اخوه (729-648) ترفند بعضی عطاران برای کاستن از خلوص تباشیر بود؛ بدین ترتیب که استخوان سوخته را با آن مخلوط می‌کردند و به‌عنوان تباشیر خالص می‌فروختند. با عطف نظر به این نکته، یکی از ابیات خاقانی نیز تصحیح و ارجحیت متن مصحح علی عبدالرسولی بر تصحیح ضیاءالدین سجادی در آن مورد معلوم می‌شود. |
| کلیدواژه ها |
| دیوان خاقانی، منابع فرعی، ابن‌اخوه، تباشیر، استخوان. |
| وضعیت: پذیرفته شده |