| گونه‌های تک‌گویی در خسرو و شیرین نظامی |
| کد مقاله : 1002-CPLLR-FULL |
| نویسندگان |
|
محمود شاهرودی * مدرس دانشگاه فرهنگیان سیستان و بلوچستان |
| چکیده مقاله |
| جذابیت ذاتی داستان خسرو و شیرین، همراه با ذوق و نبوغ سراینده‌اش، آن را در میان منظومه‌های عاشقانه‌ی فارسی برجسته کرده است. یکی از عوامل مهم پردازش شخصیت در آثار داستانی، گفتار و اندیشه‌ی شخصیت‌ها است که به دو صورت گفت‌وگو و تک گویی نمود پیدا می‌کند. در تک گویی شخصیت با مخاطبی واقعی یا فرضی سخن می‌گوید به طوری که خواننده تنها گفتار شخصیت را می‌شنود و از سخنان و واکنش‌های شخصیت به طرف مقابل آن پی می‌برد. تک گویی را به سه گونه تقسیم کرده‌اند. تک گویی درونی که به حوزه‌ی پیش از گفتار مربوط می‌شود و در این منظومه، نمودی ندارد زیرا یکی از ویژگی‌های اصلی این نوع تک گویی، عدم نظم و انسجام کلام است و با ساختار شعر سنتی ما تناسب ندارد. حدیث نفس در این منظومه به گونه‌های مختلف بروز می‌کند: سخن گفتن شخصیت با خود و درون خویش، خطاب به شخصیت‌ها از راه دور و در غیاب آن‌ها، صحبت با اشیاء بی‌جان، راز و نیاز با خداوند، اظهار حسرت و پشیمانی از استفاده نکردن از موقعیت‌ها، تک گویی با زمانه، بخت و مسائل معنوی. هم‌چنین تک گویی نمایشی نکیسا و باربد از زبان شیرین و خسرو، نامه نوشتن شخصیت‌ها به دیگری، گفت‌وگو با زیر دستان و درباریان، و تک گویی‌های نظامی خطاب به خوانندگان را می-توان از موارد تک‌گویی نمایشی در این منظومه‌ی ماندگار دانست. |
| کلیدواژه ها |
| خسرو و شیرین، تک گویی درونی، حدیث نفس، تک گویی نمایشی |
| وضعیت: پذیرفته شده |